Lichtende nachtwolken

In de eerste week van juli 2014 zijn ronduit schitterende lichtende nachtwolken waargenomen. De combinatie van goed zicht, weinig bewolking, droge lucht en zeer fraaie lichtende nachtwolken maakten het tot een ongekende lichtshow!

In het late voorjaar en de zomer kan de noordelijke hemel geruime tijd na zonsondergang of voor zonsopkomst een paar uur worden opgelicht door wolken met een zilverachtige glans. Deze wolkenslierten met een fraaie ribbel- of vezelstructuur worden lichtende nachtwolken genoemd. Ze zijn vrij zeldzaam en komen onregelmatig voor: soms zijn ze alleen al in één maand enkele keren te zien, maar menig zomer gaat voorbij zonder deze wolken.

Lichtende nachtwolken. Foto gemaakt door Rob Jastrzebeski in De Bilt.
Lichtende nachtwolken. Foto gemaakt door Rob Jastrzebeski in De Bilt.

Weerkaatsen
Lichtende nachtwolken komen voor op ongeveer 80 kilometer hoogte, veel hoger dan gewone wolken, die hooguit zo’n 20 kilometer hoogte bereiken. Na zonsondergang weerkaatsen die hoge wolken nog een tijd zonlicht. De gewone wolken, die we meestal zien, steken daar donker bij af en kleuren na zonsondergang rood en vervolgens donker grijs. De lichtende nachtwolken blijven dan wit, geel-oranje of lichtblauw. De sterren blijven in deze dunne wolken zichtbaar.

Meteorieten
Het ontstaan van deze prachtige nachtwolken houdt verband met talrijke uiterst kleine deeltjes in de bovenste lagen van de atmosfeer. Dat kan bijvoorbeeld stof zijn afkomstig van meteorieten. Zulke deeltjes alleen zijn echter niet voldoende: ook is waterdamp nodig en zeer lage temperaturen tussen -90 en -145 graden Celsius zijn een voorwaarde. Op de deeltjes zet zich dan een laagje ijs af, net als rijp op het aardoppervlak. Door het ijs dat de deeltjes omhult wordt zonlicht gespiegeld. Ze zijn zichtbaar aan de noordelijke hemel waar ze op grote hoogte zonlicht opvangen van de middernachtzon boven Scandinavië.